ای. جی. ایر: زبان، صدق و منطق

زبان، صدق و منطق (1936؛ ویراست دوم 1946) همچنان بهترین درآمدِ کوتاه بر روایتی تأثیرگذار، گرچه مناقشه‌انگیز، از ایده‌های مرتبط با پوزیتیویسم منطقی در نیمه‌ی نخست قرن بیستم است. نخستین فصلِ کتاب، با عنوان «حذف متافیزیک»، به شیوه‌ای ستیزه‌جویانه آغاز می‌شود: «بخش اعظمِ مجادلات سنتیِ فیلسوفان هم غیرضروری‌اند و هم بی‌حاصل». آنچه در موضع ایر تازگی داشت دلیلی بود که برای ناممکنیِ متافیزیک ارائه می‌کرد. متافیزیک مدعی است اطلاعاتی در باب واقعیت فراهم می‌آورد که از آنچه برای حواس ما دسترس‌‌پذیر است، یا می‌توان مشاهده و محاسبه‌اش کرد، اندازه‌اش گرفت یا آزمایشش کرد، تعالی می‌یابد یا فرا می‌رود. به‌زعم ایر، عباراتی که برای انتقال چنین اطلاعاتی به کار می‌روند شرایط لازم برای معناداریِ هر عبارت را برآورده نمی‌کنند. معیاری که وی برای این شرایط پیش می‌نهد به «معیار اثبات‌پذیری» مشهور است. چنانکه خواهیم دید، رویکرد قراردادگرایانه‌ی ایر در قبال منطق و ریاضیات در این کتاب، تلقی پدیدارگرایانه‌‌اش از عبارات مربوط به اشیای مادی، و نظریه‌ی عاطفیِ ارزش در خصوص احکام اخلاقی، نتیجه‌ی مستقیمِ توسل ایر به معیار اثبات‌پذیری‌اند.

این کتاب بخشی از مجموعه‌ای‌ با عنوان «متون محوری فلسفه» است که بناست با توضیحاتی کوتاه و روشن، گرچه نه‌ ابتدایی، مهم‌ترین آثار تاریخ فلسفه را به خوانندگان معرفی و آن‌ها را برای مواجهه با خود این متون آماده و ترغیب کند.